De 'leegte' ('the void')

Ergens tussen de chaos van het dagelijkse bestaan en de stilte van je diepste verlangen ligt een ruimte die je misschien herkent – een plek waar alles wat je dacht te weten ineens niet meer klopt.

Daar waar de routines die je leven vorm gaven plotseling niet meer passen, alsof je kleren te krap zijn geworden voor wie je werkelijk bent.

Het is een plek die ik graag 'de leegte' noem, of zoals Willem Lammers en andere experts het beschrijven: 'the void'. Een ‘leegte’, een tussenruimte waar het oude is weggevallen, maar het nieuwe zich nog niet laat zien.

Hooggevoeligheid en grenzen stellen voor innerlijke rust

Grenzen stellen: veel meer dan 'nee' zeggen

Wanneer je in deze tussenruimte staat, wordt een ding kristalhelder: grenzen stellen is niet alleen maar een sociale vaardigheid.

Het is de fundamentele kunst van het herkennen van wie je werkelijk bent en vooral ook van wie je niet bent. Het is de basis voor het terugkeren naar je Oorspronkelijke Zelf. Degene die je altijd al was en nog steeds bent.

Voor mensen na ingrijpende, schokkende gebeurtenissen en trauma*, na narcistisch misbruik, of in een burn-out is dit grenzen stellen essentieel voor herstel.

*In mijn praktijk gebruik ik het woord ‘trauma’ om te verwijzen naar ingrijpende, of belemmerende ervaringen uit het verleden, niet als medische diagnose. Dit kan variëren van eenmalige heftige gebeurtenissen tot herhaalde ervaringen uit het verleden. Mijn begeleiding richt zich op het herkennen, erkennen en loslaten van patronen die je belemmeren, met blijvende aandacht voor jouw grenzen en veiligheid.

Maar laten we eerlijk zijn: als je hooggevoelig (HSP) bent, als je ingrijpende of heftige gebeurtenissen hebt meegemaakt, of als je gewend bent geraakt aan overbelasting, dan voelt grenzen stellen vaak als lopen door een mijnenveld.

Door JA te zeggen tegen rust... zeg ik NEE tegen uitputting.
Door NEE te zeggen tegen de verwachtingen van anderen... zeg ik JA tegen mijn eigen waarden.

Dit is de essentie van grenzen stellen: elke keer dat je een bewuste keuze maakt, creëer je ruimte voor wat werkelijk van jou is en laat je los wat niet van jou is.

De verbinding tussen hooggevoeligheid en grenzen

Als hooggevoelige persoon (HSP) hoor je bij de groep van ±20% van de mensen en werk je met een zenuwstelsel dat anders is geconfigureerd en dus ‘anders’ werkt dan de massa (80% van alle mensen). Je neemt meer waar, verwerkt dieper, voelt intensiever en reageert intenser.

Dit betekent dat je sneller overprikkeld raakt en dat je grenzen op een andere plek liggen dan die van anderen. Wat voor een ander 'gewoon een drukke dag' is, kan voor jou een complete ‘overload’ betekenen.

Maar hier zit de valkuil: in onze prestatiegerichte samenleving leer je vaak om door te gaan, ondanks de signalen van je lichaam.

Je hebt door de jaren heen geleerd om je gevoeligheid te onderdrukken, om 'normaal' te doen en vooral om je aan te passen (aan de ±80%). En zo raak je steeds verder van je Oorspronkelijke Zelf, wie je werkelijk bent, verwijderd.

Wanneer je zenuwstelsel de regie overneemt

Bij mensen na ingrijpende, schokkende gebeurtenissen en trauma, of in een (herhaalde) burn-out gebeurt er iets bijzonders in het zenuwstelsel.

Je brein gaat constant scannen op gevaar, zelfs wanneer er objectief geen dreiging is in je omgeving. Dit kost enorm veel energie en zorgt ervoor dat je vaak in een soort 'bevries stand' terechtkomt.

In die bevries stand voel je je grenzen nauwelijks meer. Je raakt als het ware ‘grenzeloos’.

Het is alsof de verbinding tussen je hoofd en je lichaam wordt onderbroken, waardoor je makkelijk over je grenzen heen gaat zonder dat je het doorhebt. Totdat je lichaam uiteindelijk zegt: "Stop. Ik kan niet meer."

De kracht van erkenning

Het eerste wat ik je wil meegeven is dit: als je je grenzen moeilijk voelt, als je vaak over je grenzen heen gaat, als je jezelf kwijtraakt in de behoeften van anderen – dat is niet jouw fout.

Je bent niet zwak, niet overdreven, niet 'te gevoelig' of welke term hier door anderen vaak voor gebruikt wordt. Je reageert normaal op situaties die niet normaal zijn.

Veel mensen denken dat grenzen stellen betekent dat je je afsluit voor de buitenwereld. Niets is minder waar. Grenzen stellen is juist een vorm van verbinding – verbinding met jezelf, met je waarheid, met wat voor jou belangrijk is.

Grenzen herkennen in je lichaam

Je lichaam is jouw wijze bron van informatie als het gaat om grenzen. Het geeft je constant informatie, het praat als het ware constant met je, maar we hebben geleerd om die stem van ons lichaam te negeren.

Herken jij deze signalen?

• Een beklemmend gevoel in je borst wanneer iemand je om iets vraagt wat je eigenlijk op dat moment helemaal niet wilt.
• Een plotselinge vermoeidheid die over je heen spoelt na een vaak, ongepland en ongewenst, intensief gesprek.
• Hoofdpijn die opkomt tijdens drukte of na veeleisende situaties.
• Een gevoel van volledig leeglopen, alsof je energie geweoon uit je lichaam wegstroomt.
• Prikkelbaarheid of emotionele reacties die groter lijken dan de situatie vraagt.

Dit zijn allemaal signalen dat je grens wordt benaderd of al overschreden is. Je lichaam probeert je te waarschuwen, maar vaak zijn we zo gewend geraakt aan deze signalen dat we ze beschouwen als een staat van 'normaal'.

De kunst van het waarnemen zonder oordeel

In Logosynthese®, de methode die ik gebruik in mijn coaching praktijk, gaan we ervan uit dat alles energie is. Sommige energie stroomt vrij door je heen en geeft je kracht en helderheid. Andere energie zit vast en zorgt voor blokkades, pijn en verwarring.

Wanneer je leert om zonder oordeel waar te nemen wat er in je lijf gebeurt, gebeurt er iets magisch: je begint de taal van je eigen zenuwstelsel te verstaan.

Je leert herkennen wanneer iets 'ja' voelt en wanneer iets 'nee' voelt, nog voordat je verstand er een psychologische interpretatie, een verhaal van gaat maken.

Van overleven naar leven

Veel mensen die in de leegte van verandering ('the void') terechtkomen, zitten vast in een overlevingspatroon.

Je hele systeem staat op scherp, klaar om te vechten, te vluchten, te bevriezen of anderen te vlijen/behagen (‘pleasen’ en ondergeschikt worden).

In die staat is het onmogelijk om je echte grenzen te voelen, want je bent constant bezig met je te verdedigen tegen gevaar dat er misschien helemaal niet is.

Door JA te zeggen tegen stilte... zeg ik NEE tegen de constante alarmstand van mijn zenuwstelsel.
Door NEE te zeggen tegen perfectie... zeg ik JA tegen mijn menselijke onvolmaaktheid.

Het mooie is dat je zenuwstelsel wil herstellen. Het wil terug naar een staat van rust en vertrouwen. Maar het heeft tijd en ruimte nodig, en vooral: erkenning van wat het daarvoor heeft doorgemaakt.

Ademruimte creëren

Een van de meest directe manieren om contact te maken met je grenzen is via je adem. Je adem liegt nooit.

Als je adem stokt, verkrampt, of oppervlakkig wordt, dan vertelt je lichaam je iets belangrijks over de situatie waarin je je bevindt.

Bewust ademen schept letterlijk en figuurlijk ademruimte.

Het activeert je parasympathische zenuwstelsel – het deel van je zenuwstelsel dat verantwoordelijk is voor rust, herstel en verbinding (de metaforische ‘voet op de rem’). In die ruimte kun je weer voelen wat werkelijk van jou is en wat niet.

De rol van ademwerk in grenzen voelen

Je adem is een directe verbinding met je autonome zenuwstelsel. Je adem is het enige middel dat je altijd terugbrengt in het hier-en-nu. Wanneer je bewust ademt, vooral bij spanningen of moeilijke beslissingen, geef je je lichaam de kans om je te vertellen wat het echt voelt.

Probeer dit eens: denk aan een situatie waarin je niet zeker weet wat je wilt. Leg een hand op je hart, een hand op je buik. Adem langzaam en diep. Voel wat er gebeurt in je lichaam bij de verschillende opties. Je lichaam weet het antwoord vaak eerder dan je verstand.

De fluisterende stem van je Essentie

Diep onder alle lawaai, alle verwachtingen, al het 'moeten' en 'horen', fluistert een stem. Het is de stem van jouw Essentie – je levensenergie, de bron en dat onverbrekelijke deel van jou dat altijd heeft geweten wie je werkelijk bent.

Deze stem spreekt niet in grote woorden of dramatische openbaringen. Ze fluistert in zachte keuzes, in momenten van innerlijke stilte, in het gevoel van 'thuiskomen' wanneer iets klopt.

Door JA te zeggen tegen dat zachte gevoel van ‘het klopt’... zeg ik NEE tegen de luide stem van twijfel.
Door NEE te zeggen tegen wat anderen van mij verwachten... zeg ik JA tegen wat mijn hart werkelijk verlangt.

Energie psychologie en transformatie

Wat zo krachtig is aan energiepsychologie en integratieve Logosynthese®, is dat je niet eindeloos hoeft te analyseren waarom je grenzen onduidelijk zijn geworden.

Je hoeft niet alle details van je verleden op te rakelen. In plaats daarvan werk je direct met de energetische lading die op dat moment vast zit in je systeem.

Wanneer die vastzittende energie vrijkomt, gebeurt loslaten en transformatie vanzelf. Loslaten is niet iets wat je ‘doet’ – het ontstaat nadat energie getransformeerd is en je nieuwe inzichten krijgt.

Plotseling voel je weer helder wat wel en niet bij je past. Je reacties worden minder heftig. Je kunt weer kiezen vanuit liefde in plaats van vanuit angst.

De paradox van loslaten

Hier zit een prachtige paradox: om je grenzen echt te kunnen voelen, moet je eerst loslaten wat je dacht dat je grenzen waren. Lees de voorgaande zin nog eens een keer. Is dit niet heel bijzonder en tegelijkertijd heel bekrachtigend?

Al die regels die je voor jezelf hebt opgesteld, alle 'ik zou moeten' en 'ik kan niet', alle strategieën om veilig te blijven – ze hebben je misschien een tijdje beschermd, maar nu houden ze je gevangen op een plek waar je niet jezelf kunt zijn.

Door JA te zeggen tegen niet-weten... zeg ik NEE tegen de controle die me uitput.
Door NEE te zeggen tegen mijn oude overlevingspatronen... zeg ik JA tegen de moed om kwetsbaar te zijn.

In die ruimte van loslaten gebeurt iets wonderlijks: er komt ruimte voor je natuurlijke wijsheid om naar boven te komen. Je lichaam weet precies wat het nodig heeft. Je hart weet precies wat het wil. Je ziel weet precies waarvoor je hier bent.

Praktische stappen in je dagelijks leven

Grenzen stellen is geen theoretisch concept – het is een dagelijkse praktijk. Hier zijn enkele concrete manieren voor je om er vandaag nog mee te beginnen:

1. De pauzeknop
   Voordat je 'ja' zegt op een vraag, neem een moment. Voel in je lichaam: wat doet dit verzoek met je? Krijg je energie of verlies je energie bij het idee?
2. De energiecheck
   Merk gedurende de dag op: wanneer voel je je leeg lopen? Wanneer voel je je juist gevoed? Dit zijn belangrijke aanwijzingen over waar je grenzen liggen.
3. De ademtest
   Als je niet zeker weet of iets bij je past, let dan op je ademhaling. Wordt je adem vrijer of verkramp je bij het idee?
4. Klein beginnen
   Je hoeft niet meteen ‘grote grenzen’ te stellen. Begin met kleine dingen: een telefoontje niet opnemen wanneer het niet uitkomt, 'nee' zeggen tegen een extra taak op werk, eerder naar bed gaan.

De moed om gezien te worden

Grenzen stellen betekent ook: gezien worden voor wie je werkelijk bent. En dat kan eng zijn, vooral als je gewend bent om jezelf weg te cijferen, om het anderen naar de zin te maken, om juist onzichtbaar te blijven.

Maar neem van mij aan: mensen die echt van je houden, respecteren je grenzen. Ze willen niet dat je jezelf wegcijfert en weggeeft tot er niets meer van je over is. Zij willen juist dat je straalt in je volle waarheid – zoals jij dit alleen maar kunt.

Door JA te zeggen tegen mezelf te zijn... zeg ik NEE tegen de maskers die me uitputten.
Door NEE te zeggen tegen het wegcijferen van mezelf... zeg ik JA tegen de moed om gezien te worden.

Het verschil tussen egoïsme en zelfzorg

Veel mensen zijn bang dat grenzen stellen egoïstisch is. Maar er is een fundamenteel verschil tussen egoïsme en zelfzorg.

Egoïsme haalt bij een ander weg. Zelfzorg geeft je juist de mogelijkheid om te geven vanuit overvloed, in plaats van uit een gevoel van tekort.

Als je goed voor jezelf zorgt en je eigen grenzen respecteert, kun je anderen veel meer geven. Je geeft dan vanuit liefde, niet langer vanuit plicht of schuldgevoel.

Grenzen in relaties na ingrijpende en schokkende gebeurtenissen

Voor mensen en veelal HSP’s die narcistisch misbruik hebben meegemaakt, is grenzen stellen nog eens extra ingewikkeld. Je bent misschien gewend geraakt aan het feit dat je grenzen niet werden gerespecteerd, of erger nog: dat jouw grenzen zelfs werden gebruikt om je bewust pijn te doen.

Na misbruik gaat het stellen van grenzen niet alleen over het durven zeggen van 'nee'. Het betekent ook het herwinnen van vertrouwen in je eigen waarneming, het leren onderscheiden van liefde en manipulatie, en het opnieuw durven geloven in de waarde en het belang van jouw grenzen.

Door JA te zeggen tegen mijn eigen waarneming... zeg ik NEE tegen gaslighting*.
Door NEE te zeggen tegen mensen die mijn grenzen overschrijden... zeg ik JA tegen mensen die me respecteren.

*Gaslighting in de context van narcistisch misbruik betekent dat iemand je zo manipuleert dat je gaat twijfelen aan je eigen herinneringen, gevoelens of gezond verstand. De narcist doet dit bijvoorbeeld door gebeurtenissen te ontkennen (“Dat is nooit gebeurd” of "dat verzin je ter plekke") of jouw emoties te bagatelliseren (“Je overdrijft”). Hierdoor ga je jezelf steeds meer in twijfel trekken en vertrouw je minder op je eigen waarneming en gevoel.

De transformerende kracht van acceptatie

Een van de grootste doorbraken in het leren stellen van grenzen is de acceptatie vanwaar je nu staat. Je hoeft niet perfect te zijn in het stellen van grenzen. Je hoeft niet altijd sterk te zijn. Je mag soms de verkeerde keuzes maken.

Deze acceptatie is niet passief. Het is de vruchtbare grond waaruit echte verandering kan groeien. Wanneer je stopt met vechten tegen jezelf, komt er energie vrij die je kunt gebruiken voor het creëren van wat je werkelijk wilt.

Door JA te zeggen tegen waar ik nu ben... zeg ik NEE tegen de perfectie die me verlamd.
Door NEE te zeggen tegen zelfkritiek... zeg ik JA tegen zelfcompassie.

Grenzen als vorm van liefde

Uiteindelijk zijn gezonde grenzen de hoogste vorm van liefde – liefde voor jezelf en liefde voor anderen. Wanneer je helder bent over wat wel en niet oké is voor jou, maak je het anderen gemakkelijker om van je te houden;

-    Ze hoeven niet te raden wat je nodig hebt.

-    Ze hoeven niet tussen de regels door te lezen.

-    Ze hoeven zich niet bezig te houden met de grootste vorm van miscommunicatie – je gedachten lezen 😉.

Gezonde grenzen creëren veiligheid voor iedereen. Ze maken echte intimiteit mogelijk omdat ze ruimte scheppen voor verbinding van wie je echt bent – vanuit verbinding met Essentie.

Het levenspad

Grenzen stellen is geen ‘project’ en ook geen eindbestemming – het is een manier van leven. Naarmate je groeit en verandert, veranderen ook je grenzen. Wat ooit oké was, is dat misschien nu niet meer. Wat ooit ondenkbaar was, voelt misschien nu vanzelfsprekend.

Deze flexibiliteit is geen zwakte, maar voortschrijdend inzicht en toegepaste intelligentie (wijsheid). Het betekent dat je in contact bent met jezelf, dat je luistert naar de fluisterende stem van je essentie, dat je meegroeit met het leven.

Een uitnodiging tot experiment

In plaats van grenzen stellen als een zware, moeilijke taak te zien, kun je het ook benaderen als een experiment. Wat gebeurt er als je deze week één keer 'nee' zegt waar je normaal 'ja' zou zeggen? Wat gebeurt er als je één keer vraagt om wat je echt nodig hebt?

Experimenteren neemt de druk weg. Het hoeft niet perfect. Het hoeft niet definitief. Het is gewoon... uitproberen wie je bent en wat bij je past.

Door JA te zeggen tegen experimenteren... zeg ik NEE tegen de angst om fouten te maken.
Door NEE te zeggen tegen doen alsof ik het allemaal weet... zeg ik JA tegen de vreugde van ontdekken.

Wanneer om hulp vragen

Soms is grenzen stellen zo uitdagend dat je professionele ondersteuning nodig hebt, en dat is volledig oké. Vooral wanneer je ingrijpende of schokkende gebeurtenissen hebt meegemaakt, narcistisch misbruik hebt ondergaan, of in een burn-out bent geraakt, kan het zijn dat je zenuwstelsel zo overbelast is dat je eerste je basis moet herstellen voordat je grenzen kunt voelen.

Tijdloos Transformeren Coaching met Logosynthese® helpt je om de vastgezette energie in je systeem weer in beweging te brengen. Integrale coaching, niet door eindeloos te praten over wat er gebeurd is, maar door direct te werken met wat er nu in je lichaam leeft.

De belofte van transformatie

In deze ruimte van onzekerheid waarin je je mogelijk bevindt, schuilt de mogelijkheid tot werkelijke transformatie. Niet simpelweg het aanpassen van gedrag of gewoontes, maar een diepgaande verandering van het beeld dat je van jezelf hebt naar de ontdekking van wie je in wezen bent (Oorspronkelijke Zelf).

Het is een proces dat tijd, geduld en liefde vraagt.

Maar elke stap die je zet in de richting van je eigen waarheid, elke grens die je stelt vanuit liefde voor jezelf, brengt je dichter bij jouw ‘thuis’. Thuis in je eigen lijf, thuis in je eigen hart, thuis in je eigen leven.

Door JA te zeggen tegen mijn transformatie... zeg ik NEE tegen blijven zoals ik altijd was.
Door NEE te zeggen tegen de angst voor verandering... zeg ik JA tegen de moed om te worden wie ik werkelijk ben.

Een zachte landing

En zo kom je langzaam, op een zachte manier, stap voor stap, terug bij je Oorspronkelijke Zelf. Niet de versie van jezelf die anderen willen dat je bent, niet de versie die past in de verwachtingen van de wereld, maar de echte jij – degene die altijd al bestond onder alle lagen van aanpassing en overleven.

Die jij heeft grenzen die natuurlijk aanvoelen, keuzes die energie geven, relaties die voeden. Die jij leeft vanuit een diepe verbinding met wat werkelijk belangrijk is.

De weg ernaartoe voert door de leegte, 'the void' en door alle onzekerheid die hierbij hoort.

Maar aan de andere kant wacht niet leegte – aan de andere kant wacht volheid. De volheid van wie je altijd al was, en de vrijheid om dat eindelijk te zijn.

Jij bent de moeite waard – zoals je bent. Je grenzen zijn de moeite waard om te stellen en te houden. Je waarheid is de moeite waard om geleefd te worden.

-    Welke grens ga jij vandaag stellen?

-    Welke stap ga jij zetten in de richting van thuis zijn in jezelf?

Het antwoord fluistert al in je hart. Je hoeft er alleen maar met zachtheid voor jezelf naar te luisteren.

Wil je hier verder over praten om te kijken hoe Tijdloos Transformeren Coaching met Logosynthese® je hierbij kan ondersteunen?

Neem dan vrijblijvend contact op. Er zijn diverse manieren om je te begeleiden – je kunt deze bekijken op de Tijdloos Coachen website.

Veel sterkte, je kunt het en aarzel niet om hulp te vragen!

Disclaimer: Deze tekst is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden en vormt geen vervanging voor professioneel medisch, psychologisch of therapeutisch advies, diagnose of behandeling. Raadpleeg altijd een gekwalificeerde zorgverlener bij medische vragen of bij ernstige psychische klachten. De informatie in deze tekst is gebaseerd op algemene kennis en ervaringen en kan niet worden toegepast op individuele situaties zonder professionele beoordeling.